تاریخچه موبایل

موبایل به عنوان یک دستگاه ارتباطی بی‌سیم که امکان برقراری تماس صوتی و ارسال پیامک را فراهم می‌کند، امروزه جزء ابزارهای اساسی برای ارتباط در جامعه‌ی بشری محسوب می‌شود. اما تاریخچه‌ موبایل به دوران بسیار طولانی قبل از ظهور این دستگاه‌ها در دنیای ما، باز می‌گردد. در این مقاله قصد داریم تا به‌طور جامع درباره‌ی تاریخچه تلفن همراه صحبت کنیم.

موبایل در کدام سال اختراع شد؟

اولین فناوری بی‌سیم در سال ۱۸۳۸ توسط شخصی به نام ساموئل مورس کشف شد. در این فناوری برای انتقال داده‌ها از راه دور، از تلگراف استفاده می‌شد. در اواخر قرن ۱۹، رادیو نیز کشف شد که نوعی از ارتباطات بی‌سیم بود و در جریان جنگ جهانی اول بسیاری از نیروهای نظامی از این فناوری برای برقراری ارتباط با هم استفاده می‌کردند.

تلفن های همراه، به ویژه گوشی‌های هوشمندی که امروزه به همراهان جدایی‌ناپذیر ما تبدیل شده اند، نسبتاً جدید هستند. با این حال، تاریخچه موبایل به سال 1908 باز می گردد. تلفن‌های همراه در اوایل دهه‌ی 1940، زمانی که مهندسان شاغل در AT&T، سلول‌هایی را برای ایستگاه‌های پایه‌ی تلفن همراه، توسعه دادند اختراع شدند.

اولین تلفن های همراه واقعاً تلفن همراه نبودند! آن‌ها رادیوهای دو طرفه بودند که به افرادی مانند رانندگان تاکسی و افراد شاغل در اورژانس، اجازه‌ی برقراری ارتباط را می‌دادند. در واقع به‌جای تکیه بر ایستگاه‌های پایه با سلول‌های جداگانه (که سیگنال از یک سلول به سلول دیگر منتقل می‌شد)، اولین شبکه‌های تلفن همراه، شامل یک ایستگاه پایه‌ی بسیار قدرتمند بود که منطقه‌ی بسیار وسیع‌تری را پوشش می‌داد. این تلفن‌های همراه اولیه، اغلب به‌عنوان تلفن‌های همراه 0G یا موبایل‌های نسل صفر شناخته می‌شوند. اکثر تلفن‌های امروزی به فناوری موبایل 3G یا 4G متکی هستند. در ادامه‌ی این مقاله روند تکامل فناوری تلفن‌های همراه را طی سپری شدن سال‌های مختلف، مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دوره‌ی 1983 تا 1990: اولین جرقه‌های طراحی تلفن همراه

اما ورود به دنیای موبایل با نوآوری‌های مارتین کوپر شکل گرفت. او که یکی از مدیران شرکت موتورلا بود، در سال 1983 اولین تماس تلفنی را با یکی از رقبای شرکت موتورولا برقرار کرد و در نتیجه، اولین موبایل با نام DynaTAC 8000X همین سال عرضه و برای اولین بار امکان برقراری تماس از راه دور با کیفیت بالا و به صورت خودسازمانده برای کاربران فراهم شد. با این حال، این دستگاه بسیار بزرگ (تقریباً 30 سانتی‌متر)، قیمت آن نیز بسیار گران (حدود 4000 دلار)، با توانایی نگهداری شارژ کم (تقریباً 30 دقیقه) و تنها برای استفاده در محیط‌های تجاری و حرفه‌ای مناسب بود.

حدود 2 سال بعد، دومین موبایل توسط پسر صاحب شرکت «راکال وودافون» در انگلستان ساخته شد و دیری نگذشت که شرکت «بی‌تی سل‌نت» نیز اقداماتی را در این زمینه انجام داد. در سال ۱۹۸۹، کمپانی موتورولا برای بار دوم اقدام به طراحی یک تلفن همراه به نام MicroTAC نمود که در مقایسه با مدل قبلی، اندازه‌ی کوچک‌تری داشت.

دوره‌ی 1991 تا 1994: ورود GSM به عرصه ‌ی تلفن‌های همراه

GSM که خلاصه شده‌ی عبارت Global System for Mobile Communications و به‌معنای سامانه‌ی جهانی ارتباطات سیار است، به عنوان یکی از اولین استانداردهای تلفن همراه در دهه‌ی 1980 میلادی توسعه یافت.

البته این استاندارد توسط اتحادیه بین‌المللی ارتباطات (ITU)  و توسط گروه کاری تلفن همراه اروپا (Groupe Spécial Mobile)  ایجاد و ابتدا در سوئد در سال 1991 به صورت تجاری به بازار عرضه شد.

استفاده از GSM به تلفن همراه اجازه می‌دهد تا به صورت بی‌سیم با شبکه تلفن همراه ارتباط برقرار کند و از قابلیت‌هایی مانند تماس‌های صوتی، پیام کوتاه (SMS)، ارسال داده، وبگردی و ایمیل بهره‌مند شود. در حال حاضر، GSM به عنوان یکی از استانداردهای تلفن همراه پرطرفدار و پرکاربرد در سراسر جهان شناخته می‌شود.

به‌طور کلی تلفن‌های همراه در این دوره قابلیت ارسال و دریافت پیام کوتاه را داشتند و برخی از بازی‌های موبایل ساده نیز در این دوران روی این گوشی‌ها، قابل اجرا بودند.

دوره‌ی 1995 تا 1998: دوران رنگی شدن تلفن‌های همراه و ظهور موبایل‌های بدون آنتن

در تاریخچه موبایل به آخرین سال‌های قرن می‌رسیم. در این سال‌ها موبایل‌های رنگی در دهه‌ی 1990 میلادی وارد بازار شدند. البته در آن زمان منظور از رنگی بودن تلفن‌های همراه، چهار رنگ آبی، سفید، قرمز و سبز بود و در واقع کمپانی زیمنس با ارائه‌ی مدل S10 در چهار رنگ ذکر شده، در این راستا، پیشرو بود.

در اواخر دهه‌‌ی 1990، تلفن همراه‌های با صفحه‌ی نمایش LCD یک رنگ به بازار عرضه شدند. این تلفن همراه‌ها در برابر نور خورشید، خوب عمل نمی‌کردند و در شرایط نور کم نیز خوانایی آن‌ها کاهش می‌یافت.

در همین دوران بود که شرکت Hagenuk توانست نام خود را به‌عنوان اولین تولید کننده‌ی تلفن‌های همراه بدون آنتن، سر زبان‌ها بیاندازد. در دهه‌ی 2000، تلفن همراه‌هایی با صفحه‌ی نمایش رنگی وارد بازار شدند. این موبایل‌ها قابلیت نمایش تصاویر و ویدئوها را داشتند و در آن زمان بسیار پرطرفدار شدند.

در واقع شاید بتوان گفت که مدگرایی در تلفن‌های همراه از این دوره آغاز شد و موبایل‌ها در این دوران، علاوه بر امکان ارسال ایمیل، به ویبره و نمایش‌گر‌های رنگی نیز مجهز شدند.

دوره‌ی 1999 تا 2002: دوران اضافه شدن قابلیت‌های جدید

جالب است که طی سه سال، تلفن‌های همراه روند عجیبی را به‌سمت تکامل پیمودند. به‌طور مثال شرکت نوکیا در سال 1999، اولین تلفن همراهی که از سرویس WAP بهره می‌برد را تولید نمود. دقیقاً در سال 2000 بود که اولین گوشی همراهی که امکان عکس‌برداری را فراهم می‌نمود، توسط شرکت شارپ، پا به عرضه گذاشت. در واقع تولید این موبایل در آن سال، به‌عنوان یک آزمون برای پاسخ به این سوال بود که «آیا افراد علاقه دارند که با تلفن همراه خود، عکاسی کنند؟» و پاسخ کاملاً مشخص بود! «مطمئناً، بله!»

با توجه به این‌که این موبایل در ژاپن به بازار عرضه می‌شد، حدود دو سال طول کشید تا غربی‌ها تلفن همراهی را تولید کنند که به دوربین عکاسی مجهز باشد.

دوره‌ی 2003 تا 2006: دوران راه‌اندازی 3G و ظهور دوربین‌های جلو

بدون شک مهم‌ترین دستاورد‌ در حوزه‌ی تلفن‌های همراه، در سال‌های 2003 تا 2006، راه‌اندازی سومین نسل از اینترنت شبکه بوده است.  سرویس 3G بستری را برای افزایش سرعت دانلود تا 2 مگابایت بر ثانیه، فراهم نمود. در واقع کمپانی Three UK در این راستا، پیشرو بود.

 البته یکی از کار‌های خلاقانه در این دوره، توسط شرکت سونی اریکسون انجام شد که به‌نوعی جهان را با مفهومی به‌نام «دوربین جلو» آشنا نمود. البته جالب است که کم‌تر فردی در آن زمان بر خلاف امروزه، از دوربین جلو استفاده می‌کرد!

بیشتر مطالعه نمایید: تعمیر گوشی

دوره‌ی 2007 تا 2010: دوران هوشمند‌سازی اولیه‌ی موبایل‌ها

در این بخش از تاریخچه موبایل، کم‌کم تلفن‌های همراه بدون دکمه و به‌اصطلاح «لمسی» جای گوشی‌های دکمه‌دار را گرفتند. اولین شرکتی که در این راستا عمل نمود، LG بود. طولی نگذشت که کمپانی اپل جا پای ال جی گذاشت و با ارائه‌ی تلفن‌های همراهی با صفحه‌ی نمایش لمسی خازنی، از دیگر رقبا پیشی گرفت.

در واقع در اوایل دهه‌ی 2010، پیشرفت بسیاری در صنعت موبایل ایجاد شد و این پیشرفت به دلیل بهبود کیفیت دوربین در موبایل اتفاق افتاد. به‌عبارتی بهترین گوشی از نظر دارا بودن بهترین دوربین در این زمان Nokia 808 Pure View بود که با سنسور 41 مگاپیکسل، شناخته و گوشی Lumia 920 به‌عنوان اولین گوشی با لرزشگیر اپتیکال (OIS) به بازار عرضه شد. از طرفی کمپانی Huawei اولین گوشی دنیا با دوربین سه گانه را با عنوان  P20 Proدر سال 2018 طراحی و به بازار عرضه نمود. پیشرفت قابلیت‌های سخت افزاری گوشی‌ها مانند NFC، ویژگی ضد آب بودن (با رده‌بندی IP) و پشتیبانی از eSIS  از دیگر دستاورد‌های این دوران بود.  

دوره‌ی 2011 تا 2018: تبدیل موبایل‌ها به دوستان همیشگی

در واقع در این دوران بود که هر فردی که بیرون از خانه به‌سر می‌برد، حتماً با خود تلفن همراه را می‌برد. در سال 2012 اینترنت 3G جای خود را به اینترنت 4G داد که این قابلیت موجب افزایش سرعت دانلود تا 12 مگابایت بر ثانیه می‌شد.

یکی دیگر از قابلیت‌هایی که در این دوران پا به عرصه‌ی ظهور نهاد، «تشخیص گفتار» بود. از طرفی سامسونگ برای این‌که از رقبای خود، عقب نماند، قابلیت تشخیص ضربان قلب را نیز به گوشی گلکسی S5 افزود.

از جمله موارد جالبی که در تاریخچه موبایل وجود دارد این است که به‌مرور زمان با ایجاد بستر برای برقراری تماس‌های تصویری، به‌تدریج اندازه‌ی صفحات تلفن‌های همراه افزایش یافت. از طرفی راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت وجه از طریق تلفن همراه موجب شد تا کاربران بتوانند از طریق اینترنت، نسبت به خرید اقدام کنند.

2018 و پس از آن: تلفن‌های همراه با قابلیت‌های خیره‌کننده

از سال 2018، تلفن‌های همراه تنها فقط به‌عنوان یک دوست همیشگی نبودند بلکه به‌عنوان ابزاری برای انجام کار‌های پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. به‌عنوان مثال گوشی‌هایی مانند iPhone X و Samsung S8 2017، علاوه بر ظاهری زیبا، برای تماشای ویدیو و بازی کردن نیز عالی هستند. در همین حال، فناوری اسکن چهره‌ی آن‌ها شما را قادر می‌سازد تا قفل دستگاه خود را فقط با نگاه کردن به آن باز کنید.

دوربین‌های حرفه‌ای با لنز دو یا سه گانه اکنون در گوشی‌های هوشمند رده‌ی متوسط و بالا طراحی می‌شوند و این در حالی است که گوشی‌ها با ویژگی‌هایی مانند ضد آب بودن و دارا بودن صفحه‌ی ‌نمایش مقاوم به بازار عرضه می‌شوند.

تاریخچه تفن همراه در ایران؛ موبایل چه سالی به ایران وارد شد؟

شاید فکر کنید که تلفن همراه که در سال 1983 در جهان تولید شده است، نهایتاً با یکی دو سال تاخیر به ایران رسیده است! جالب است بدانید که موبایل با 20 سال تاخیر و در سال 1372 به کشور وارد شد. اولین شرکتی که در راستای واردات موبایل به ایران اقدام نمود، نوکیا بود. از جمله مهم‌ترین شرکت‌هایی که پس از نوکیا اقدام به واردات موبایل به ایران نمودند شامل زیمنس، اریکسون، آلکاتل و صاایران بودند.

اگر آن سال‌ها را به‌یاد بیاورید، همه‌ی گوشی‌ها در آن زمان بسیار بزرگ بودند و وزن زیادی داشتند. هیچ کس هم نمی‌توانست منکر این شود که پولدار‌ها، موبایل داشتند زیرا در آن زمان یک گوشی تلفن همراه با قیمت یک میلیون تومان به فروش می‌رسید که اگر با توجه به قیمت‌های آن زمان، برآورد کنید متوجه می‌شوید که هر فردی قادر به تهیه‌ی موبایل نبوده است.

بیشتر مطالعه نمایید: قابلیت‌ها و ترفندهای گوشی شیائومی

اولین گوشی اندروید چه زمانی پا به عرصه گذاشت؟

اولین گوشی هوشمند اندروید،  HTC Dream یا T-Mobile G1 در سپتامبر 2008 معرفی شد. این گوشی دارای صفحه‌ی نمایش لمسی و کیبورد فیزیکی بود و به عنوان اولین گوشی هوشمند از سیستم عامل اندروید استفاده کرد. این اولین قدم در جهت تبدیل اندروید به یکی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های گوشی‌های هوشمند بود.

در واقع اندروید در سال 2003 توسط شرکتی به نام Android Inc تأسیس شد. پس از چند سال، شرکت گوگل در سال 2005، Android Inc را خریداری کرد و توسعه‌ی آن را ادامه داد. اولین نسخه از سیستم عامل اندروید در سال 2008 با نام «Android 1.0» برای گوشی‌های هوشمند عرضه شد. این نسخه به طور خاص برای تلفن‌های همراه توسعه داده شد و با استفاده از تکنولوژی‌هایی همچون تاچ‌اسکرین و  Wi-Fi، قابلیت‌های جدیدی به تلفن‌های همراه اضافه نمود.

پس از عرضه‌ی نسخه‌ی اولیه، گوگل با همکاری تولیدکنندگان گوناگون، نسخه‌های مختلفی از اندروید را برای دستگاه‌های مختلف ارائه داده است. هم‌چنین از سال 2010، با عرضه‌ی نسخه «Android 2.2 Froyo»،اندروید به اینترنت تلفن‌های همراه نیز دسترسی پیدا کرد و بعد از آن با عرضه‌ی نسخه‌های مختلف، توانست با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند نمایشگرهای بزرگ، دوربین‌های با کیفیت بالا، پردازشگرهای قدرتمند و…، تجربه کاربری بهتری را برای کاربران تلفن‌های همراه فراهم کند.

نقش توسعه‌ی تکونولوژی موبایل در پیشرفت بشری

تلفن همراه به طور قابل‌توجهی در پیشرفت بشریت موثر بوده است. با توجه به توسعه‌ی فناوری، ارتباطات بیش‌تر، بهبود دسترسی به اطلاعات و امکانات جدید و ارتقاء سطح زندگی روزمره، موبایل‌ها به عنوان یکی از دستاوردهای اصلی تکنولوژی در قرن بیست و یکم محسوب می‌شوند.

با تلفن‌های همراه، ارتباطات در سراسر جهان بهبود یافته است. امروزه، افراد می‌توانند از طریق تماس، پیام کوتاه، ایمیل و شبکه‌های اجتماعی به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند. این قابلیت، امکان برقراری ارتباطات موثر و سریع را برای بسیاری از مردم در سراسر جهان فراهم کرده است.

به علاوه، تلفن همراه، امکانات بسیاری را برای کاربران فراهم نموده است. امروزه، افراد می‌توانند از طریق تلفن همراه خود به اینترنت دسترسی داشته باشند، ایمیل‌های خود را چک کنند، تصاویر، فیلم‌ها را ضبط کنند و موقعیت جغرافیایی خود را با دوستان به اشتراک بگذارند و به برنامه‌های کاربردی مختلف دسترسی پیدا کنند.

در واقع تلفن همراه به طور قابل‌توجهی در پیشرفت بشریت، موثر بوده است و به عنوان یکی از دستاوردهای اصلی تکنولوژی در قرن بیست و یکم محسوب می‌شود.

بیشتر مطالعه نمایید: روشن نشدن گوشی شیائومی

تاریخچه‌ی سیستم عامل‌های موبایل

سیستم عامل موبایل در ابتدا با سیستم عامل  « Symbian» طراحی شد که در سال ۱۹۹۸ توسط شرکت فنلاندی سازنده‌ی گوشی‌های Nokia ایجاد شد. در سال‌های بعد، سیستم عامل‌های موبایل دیگری نیز توسعه یافتند. در سال ۲۰۰۳، مایکروسافت ویندوز موبایل را معرفی کرد. این سیستم عامل مناسب برای گوشی‌هایی با صفحه‌ی نمایش لمسی و قابلیت اتصال به اینترنت طراحی شده بود.

در سال ۲۰۰۷، اپل با معرفی آیفون و سیستم عامل iOS، بازی را تغییر داد. این سیستم عامل با برخی از ویژگی‌هایی که در آن زمان نوآورانه بودند، از جمله نمایش چند لمسی، گیرنده‌ی  GPS و برنامه‌ی فروشگاه اپل، موفقیت چشمگیری را برای اپل به همراه داشت.

در سال ۲۰۰۸، گوگل با معرفی سیستم عامل اندروید، وارد بازار شد. اندروید برای گوشی‌های لمسی توسعه داده شده و به صورت رایگان و متن‌باز بود. در سال‌های بعد، سیستم عامل اندروید به سرعت پیشرفت کرد و به یکی از محبوب‌ترین و پر استفاده‌ترین سیستم عامل های موبایل تبدیل شد.

سال ۲۰۱۰، مایکروسافت سیستم عامل ویندوز فون ۷ را معرفی کرد که با اصلاحات و تغییرات بیشتری نسبت به نسخه‌های قبلی آن، به بازار عرضه شد. اما این سیستم عامل نتوانست در مقایسه با iOS و اندروید، جای خود را در بازار پیدا کند.

تاریخچه‌ی دوربین‌های موبایل

دوربین‌های موبایل امروزه بخش مهمی از تلفن‌های همراه محسوب می‌شوند و بسیاری از افراد برای عکس‌برداری از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما تاریخچه‌ی دوربین‌های موبایل به اوایل دهه‌ی ۹۰ میلادی باز می‌گردد.

در سال ۱۹۹۳، شرکت فیلیپس اولین دوربین دیجیتال برای تلفن همراه خود را معرفی کرد. این دوربین فقط برای تولید تصاویر با کیفیت پایین و با اندازه‌ی کوچک طراحی شده بود و به صورت خیلی ساده عمل می‌کرد.

در سال ۱۹۹۹، شرکت اسیکسل پردازنده‌ی دوربین‌های دیجیتال را برای گوشی‌های همراه معرفی کرد. این پردازنده باعث شد که دوربین‌های موبایل بهتر و با کیفیت‌تر عمل نمایند.

اما اولین دوربین دیجیتال با وضوح بالا در گوشی‌های همراه در سال ۲۰۰۰ توسط شرکت شارپ معرفی و این دوربین با وضوح ۱۱۲۰×۸۲۰ پیکسل عرضه شد که آن زمان خیلی بالا‌تر از سایر دوربین‌های موجود بود.

با گذشت زمان و بهبود فناوری‌های دوربین‌ها، دوربین‌های موبایل بهتر و با کیفیت‌تر شدند و امروزه اکثر تلفن‌های همراه دارای دوربین‌هایی با وضوح و کیفیت بالا هستند. هم‌چنین، تکنولوژی‌هایی مانند عدسی های چندگانه، فلاش‌های LED و حتی دوربین‌های تله فوتوگرافی در برخی از تلفن‌های همراه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلام آخر

به‌طور خلاصه در رابطه با تاریخچه موبایل می‌توانیم به‌صورت زیر بیان کنیم:

• در دهه ۱۹۷۰ میلادی، تلفن همراه برای اولین بار معرفی شد. اما این تلفن ها بسیار بزرگ و سنگین بودند و معمولاً فقط در اختیار افراد ثروتمند و مسافرانی قرار می‌گرفتند که به دلیل نیاز کاری یا شخصی به ارتباط با دیگران نیاز داشتند.
• در سال ۱۹۸۳، موتورولا مدل اولین تلفن همراه خود را با نام DynaTAC معرفی کرد. این تلفن همراه بیش از ۱ کیلوگرم وزن داشت و با باتری آن، فقط می‌توان یک مکالمه‌ی ۳۰ دقیقه‌ای را تجربه نمود. با این حال، این تلفن همراه بزرگ و گران قیمت، یک قدم مهم در راستای توسعه‌ی تلفن ‌ای همراه بود.
• در سال ۱۹۸۹، با معرفی تلفن‌های همراه ساخته شده با تکنولوژی دیجیتال، یک انقلاب در صنعت تلفن همراه رقم خورد. با این حال، تلفن‌های همراه هم‌چنان بزرگ و سنگین بودند و فقط به عنوان یک وسیله‌ی ارتباطی برای افراد خاص استفاده می‌شدند.
• در سال ۱۹۹۲، موتورولا مدل StarTAC را معرفی کرد که به عنوان یکی از اولین تلفن‌های همراه کوچک و قابل حمل شناخته می‌شد. این تلفن همراه با وزنی کم‌تر از ۱۰۰ گرم، به عنوان یک انقلاب در طراحی تلفن‌های همراه در نظر گرفته می‌شود.

با ورود به قرن بیست و یکم، تلفن‌های همراه به صورت بسیار سریع و به شکلی ناگهانی، به دنیای مدرن، متصل شدند.